ME-CVS

Chronisch Vermoeidheids Syndroom

CVS is de afkorting van het chronisch vermoeidheidssyndroom: een ernstige ziekte waarbij meerdere systemen betrokken zijn en waarvan wordt aangenomen dat ze verband houdt met een verstoord cellulair energiemetabolisme en een ontregeling van het zenuwstelsel en het immuunsysteem.

Er wordt over gediscussieerd of de term myalgische encefalomyelitis (ME) geschikter is voor de ziekte dan het chronisch vermoeidheidssyndroom; veel therapeuten spreken daarom nu ook van “ME/CFS”.

De symptomen van het chronisch vermoeidheidssyndroom zijn talrijk; de voornaamste symptomen zijn een uitgesproken staat van uitputting (vermoeidheid) en een vertraagde verergering van de symptomen na lichte inspanning (post-exertionele malaise).

De meest voorkomende trigger is een acute infectie, vaak veroorzaakt door virussen, die vermoedelijk ME CVS veroorzaakt in combinatie met andere, nog grotendeels onbekende factoren.

Volgens schattingen ontwikkelt ongeveer een derde van de COVID-19-patiënten Long COVID nadat zij zogenaamd de infectie hebben overwonnen, en velen van hen lijden aan typische ME/CVS-symptomen.

Tot nu toe bestaat er geen bloedtest of beeldvormingsprocedure om het chronisch vermoeidheidssyndroom op te sporen. Daarom stelt de arts de diagnose hoofdzakelijk op basis van de symptoombeschrijving van de patiënt.

Er is geen specifieke therapie bekend. De nadruk ligt op maatregelen om de symptomen te verlichten, vooral het consequent vermijden van lichamelijke en geestelijke inspanning (activiteitsmanagement, pacing). Aanvullende geneeswijzen en orthomoleculaire constitutionele behandeling kunnen de symptomen aanzienlijk verminderen.

ME/CVS

CVS is de afkorting voor chronisch vermoeidheidssyndroom: een uiterst pijnlijke complexe ziekte met onbekende oorzaak, die gepaard gaat met uitgesproken uitputting (vermoeidheid) en allerlei andere symptomen.

Een andere naam voor CVS is myalgische encefalomyelitis (ME), wat ontsteking van de hersenen en het ruggenmerg met spierbetrokkenheid betekent. Of de symptomen daadwerkelijk het gevolg zijn van ontstekingsveranderingen in de hersenen en de spieren is nog niet bewezen. Bovendien wordt onder deskundigen betwist of CVS en ME één en dezelfde ziekte zijn.

Toch spreken artsen steeds vaker van ME/CVS, omdat de symptomen van beide ziekten nauwelijks van elkaar verschillen. Bovendien vinden veel artsen de term “chronisch vermoeidheidssyndroom” in het algemeen ontoereikend gezien de complexiteit van het ziektebeeld. CVS is een multisysteemziekte waarbij niet alleen het energiemetabolisme massaal verstoord is, maar ook het autonome zenuwstelsel en het immuunsysteem betrokken zijn.

Daarom worden de vroeger gebruikte termen chronische vermoeidheid of vermoeidheidssyndroom tegenwoordig nauwelijks meer gebruikt.

Prevalentie

In Nederland wordt het aantal ME/CVS-patiënten geschat op ongeveer 50.000. Echt betrouwbare cijfers zijn er niet omdat de diagnose vaak niet wordt herkend. Vrouwen krijgen de ziekte meestal op de leeftijd van 30 tot 40 jaar, ongeveer twee keer zo vaak als mannen.

Maar ook kinderen en adolescenten kunnen het chronisch vermoeidheidssyndroom ontwikkelen. Het aantal niet-gemelde gevallen is hoog – ook omdat het chronisch vermoeidheidssyndroom of myalgische encefalomyelitis te zelden wordt herkend. In feite weten veel artsen nog te weinig over de ziekte, waardoor de symptomen vaak als “psychisch” worden geclassificeerd.

Wereldwijd zijn er naar schatting 15 tot 30 miljoen ME/CVS-patiënten.

Oorzaken

Het chronisch vermoeidheidssyndroom begint vaak acuut na een infectie. Het is opvallend dat veel patiënten symptomen van infectie blijven houden, hoewel in de meeste gevallen geen actieve infectie meer kan worden vastgesteld. Soms ontwikkelt het ziektebeeld van ME/CVS zich sluipend in de loop van dagen en weken, maar dat is vrij zeldzaam.

De definitieve oorzaak van het chronisch vermoeidheidssyndroom is echter nog onduidelijk. Er zijn veel aanwijzingen voor een multifactorieel proces waarbij waarschijnlijk sprake is van een ontregeling van verschillende systemen. Een daarvan is dat er waarschijnlijk sprake is van een uitgesproken stoornis in de energiebalans van de lichaamscellen: De energiecentrales van de cel, de mitochondriën, zijn blijkbaar niet meer in staat om voldoende energie te produceren. Daardoor heeft het lichaam chronisch te weinig energie beschikbaar.

Bovendien lijken een regulerende stoornis van het autonome zenuwstelsel en het immuunsysteem in belangrijke mate betrokken te zijn bij de ontwikkeling van het chronisch vermoeidheidssyndroom.

Is ME/CVS een auto-immuunziekte

Met name de rol van het immuunsysteem staat momenteel in het middelpunt van de wetenschappelijke belangstelling, omdat er steeds meer aanwijzingen zijn dat het ziekteproces in gang wordt gezet of althans verder wordt aangewakkerd door een overactiviteit van het immuunsysteem. Tot nu toe werd aangenomen dat ME/CVS bij een deel van de patiënten een auto-immuunziekte is.

Recentere studies laten zien dat CVS/ME in minstens 50 procent van de gevallen een auto-immuunziekte zou kunnen zijn. Zo hebben wetenschappers van de Charité samen met onderzoekers uit andere Europese landen de resultaten gepubliceerd van een review paper (Autoimmunity Reviews, maart 2018), volgens welke in verschillende studies niet alleen bepaalde veranderingen in de immuuncellen, maar ook autoantilichamen in het bloed van een aantal ME/CVS-patiënten werden gedetecteerd – kenmerkende tekenen dat er auto-immuunprocessen plaatsvinden.

Bovendien blijkt uit de evaluatie, die is uitgevoerd in opdracht van het Europees netwerk voor ME/CVS (EUROMENE), dat er aanwijzingen zijn voor chronische ontstekingsprocessen, die ook kenmerkend zijn voor een auto-immuunziekte. Voor een definitieve opheldering is echter verder onderzoek nodig.

Een dergelijk auto-immuun-gerelateerd ziekteproces zou kunnen worden uitgelokt door een acute infectie waarbij de immuunrespons zeer actief blijft ook al is de ziekteverwekker allang verdwenen. In feite treedt het chronisch vermoeidheidssyndroom meestal op in samenhang met een virale infectie, vooral met een infectie met het Epstein-Barr-virus. Maar ook infecties met andere herpesvirussen, enterovirussen, influenzavirussen en coronavirussen of bacteriën van de soort Borrelia burgdorferi (borrelia) worden besproken als triggers.

Symptomen

De twee belangrijkste symptomen van het chronisch vermoeidheidssyndroom zijn:

• Aanhoudende uitputting (vermoeidheid) op lichamelijk en geestelijk niveau die uitgesproken en boven het normale niveau ligt en niet verbetert door slaap of langdurige rust. De ernst varieert van matige beperkingen tot ernstige gevallen waarbij de getroffen persoon bedlegerig is en soms zelfs te zwak om te eten, drinken en spreken.
• Post-exertionele malaise (PEM): Zelfs een lichte fysieke of mentale inspanning kan voldoende zijn om een verergering van de symptomen te veroorzaken. Deze verslechtering treedt soms onmiddellijk op, maar meestal uren of dagen later (maar meestal niet later dan 72 uur). Deze plotselinge verslechtering, ook wel collaps, breakdown of crash genoemd vanwege de ernst ervan, duurt meestal meer dan 24 uur, soms dagen of weken.

Dit verschijnsel, post-exertionele malaise (PEM) genoemd, wordt gedefinieerd als het tweede hoofdsymptoom van ME/CVS, en soms wordt PEM gedefinieerd als een kardinaal symptoom nog vóór de vermoeidheid.

Andere veel voorkomende symptomen van ME/CVS

• Infectie-gerelateerde symptomen zoals terugkerende keelpijn, gevoelige lymfeklieren, lage koorts, vatbaarheid voor infecties
• Cognitieve stoornissen zoals concentratie- en geheugenproblemen (“brain fog”).
• Overgevoeligheid voor zintuiglijke prikkels (zoals licht, geluiden, aanraking)
• Spier-, gewrichts- en hoofdpijn
• Slaapstoornissen
• Nieuwe voedselintoleranties
• Nieuwe allergieën
• Prikkelbare darmklachten
• Duizeligheid, licht in het hoofd, problemen met langdurig zitten of staan (orthostatische intolerantie)
• Hartkloppingen
• Overreactie op temperatuurveranderingen (onmiddellijk hevig zweten/kou bij de geringste verandering in temperatuur naar warmer of kouder).

De symptomen moeten ten minste zes maanden aanwezig zijn (drie maanden bij kinderen) om de diagnose chronisch vermoeidheidssyndroom te kunnen stellen.

ME/CVS heeft in de regel een chronisch verloop. Een groot deel van de getroffenen ervaart echter na verloop van tijd een merkbare verbetering van de symptomen.

Zelfs patiënten met een vrij mild beloop klagen over een slechte levenskwaliteit: zij zijn vaak niet meer in staat hun gebruikelijke activiteiten en/of werk uit te voeren. In extreme gevallen kunnen ME/CVS-patiënten zo ernstig verzwakt zijn dat ze afhankelijk zijn van zorg.

Diagnose

De diagnose chronisch vermoeidheidssyndroom, of ME/CVS, is een uitsluitingsdiagnose, omdat er geen test of sluitende laboratoriumparameter bestaat waarmee de ziekte onomstotelijk kan worden aangetoond.

Hoe kan ME/CVS worden gediagnosticeerd?

Het chronisch vermoeidheidssyndroom kan niet worden gediagnosticeerd met conventionele diagnostische methoden zoals laboratoriumtests, een speciaal lichamelijk onderzoek en beeldvormingstechnieken. Daarom ligt de nadruk op het afnemen van een gedetailleerde medische voorgeschiedenis (anamnese). Het diagnostische doel is andere oorzaken van vermoeidheid te kunnen uitsluiten om tot de diagnose ME/CVS te komen.

De meeste artsen hebben echter meestal geen tijd om een toereikende medische anamnese af te nemen. Dit is een van de redenen waarom het chronisch vermoeidheidssyndroom in eerste instantie vaak niet wordt herkend. Veel ME/CVS-patiënten zijn daarom aangewezen op orthomoleculaire behandelaars die bij de diagnosebespreking ook gebruik maken van internationaal vastgestelde klinische criteria, die met behulp van vragenlijsten kunnen worden vastgesteld.

Vragenlijsten

Meestal zijn dat de zogenaamde Canadese Consensus Criteria (KKK/CCC) of de Internationale Consensus Criteria (ICC).

Meestal worden de internationaal vastgestelde Canadian Consensus Criteria gebruikt, die precies aangeven welke symptomen indicatief zijn. Naast vermoeidheid en malaise na inspanning gaat het bijvoorbeeld om slaapstoornissen, terugkerende nek- of spierpijn, concentratieproblemen, vatbaarheid voor infecties en vele andere klachten.

Er zijn nauwelijks grote verschillen tussen de vragenlijsten, maar in tegenstelling tot de Canadese consensuscriteria definieert de ICC post-exertionele malaise als een kardinaal symptoom nog vóór vermoeidheid.

Bovendien vereisen de internationale consensuscriteria voor de diagnose van het chronisch vermoeidheidssyndroom niet langer dat de ziekte al minstens zes maanden bestaat. Uiteindelijk is echter de ervaring van de arts of alternatieve behandelaar van groot belang, zodat er aan het eind van het uitgebreide diagnostische onderzoek en de classificatie van de symptomen geen twijfel over bestaat dat de klachten worden veroorzaakt door het chronisch vermoeidheidssyndroom en niet door een andere ziekte.

Het chronisch vermoeidheidssyndroom kan niet in het bloed worden aangetoond. Het is echter zinvol een laboratoriumtest te doen als onderdeel van een grondig diagnostische onderzoek om andere oorzaken uit te sluiten, zoals de bepaling van ontstekingsparameters, ijzergehaltes, lever- of schildklierwaarden. Immunologische analyses zoals de bepaling van auto-antilichamen kunnen ook nuttig zijn.

Een mogelijkheid is om naar een specialist in immunologie of interne geneeskunde te gaan voor een diagnose. Orthomoleculaire therapie blijken in de praktijk meer succesvol.

Test

Er is nog geen specifieke test of diagnostische markers of test voor ME/CVS.

Het is echter belangrijk om andere aandoeningen uit te sluiten die ook achter de symptomen kunnen zitten. De volgende tests zijn nuttig om co-factoren van het chronisch vermoeidheidssyndroom uit te sluiten.

Bijnierzwakte & Burnout Syndroom: bloedonderzoek en ANS-meting

Darm symptomen: Ontlastingsonderzoek

Welke andere aandoeningen moeten worden uitgesloten

Als ME/CVS wordt vermoed, is het belangrijk om andere ziekten die soortgelijke symptomen veroorzaken uit te sluiten. Daartoe behoren auto-immuunziekten zoals reuma, multiple sclerose, lupus erythematosus, artritis psoriatica of schildklierontsteking Hashimoto, maar ook bijnierinsufficiëntie, depressie, bloedarmoede, fibromyalgie, ernstige slaapstoornissen of de ziekte van Parkinson. Een tumorziekte kan ook ME/CVS-achtige symptomen veroorzaken (tumormoeheid).

Verschil ME/CVS en Long Covid

Ondanks het feit dat men van COVID-19 herstelt, kunnen patiënten maanden later nog steeds worstelen met ernstige symptomen van de ziekte. Hoewel er tot dusver geen uniforme definitie bestaat, spreken artsen in dergelijke gevallen van Long-Covid.

Veel van de symptomen vergelijkbaar met die van ME/CVS, vooral vermoeidheid en de daarmee gepaard gaande lichamelijke en cognitieve beperkingen. Het is echter nog niet precies te zeggen of Long Covid als een op zichzelf staande ziekte of als een vorm van ME/CVS moet worden opgevat. Een argument hiertegen is dat niet alle mensen met Long Covid, ME/CVS-achtige symptomen ontwikkelen. Bovendien is het nog niet duidelijk of Long Covid na verloop van tijd vanzelf verdwijnt of – zoals het chronisch vermoeidheidssyndroom – een chronisch verloop kan hebben.

Verschil ME/CVS en Burn-out en Depressie

Depressie, burn-out en chronisch vermoeidheidssyndroom zijn elk onafhankelijke syndromen – ook al zijn er duidelijke parallellen wat hun symptomen betreft. Hiertoe behoren met name de uitgesproken mentale en fysieke uitputtingsverschijnselen, maar ook slaapstoornissen, hoofdpijn en/of spierpijn.

Bovendien lijden nogal wat ME/CVS- en burn-outpatiënten tegelijkertijd aan symptomen van depressie. Bij burn-out en depressie is geen (virale)infectie de trigger.

Omdat de therapeutische strategie voor depressie, burn-out en ME/CVS anders is, is een zorgvuldige differentiële diagnose zeer belangrijk. Om maar een voorbeeld te geven: Uit diverse onderzoeken blijkt dat veel mensen met een depressie of burn-out baat hebben bij regelmatige lichaamsbeweging, zodat (matige) bewegingstherapie een van de behandeladviezen is.

Dit is anders voor ME/CVS-patiënten, voor wie zelfs een korte wandeling kan leiden tot een enorme verergering van hun symptomen. Daarom moeten zij zeer voorzichtig zijn en zich niet blootstellen aan gedwongen lichamelijke (of geestelijke) inspanning. Daarom vinden veel therapeuten oefentherapie ongeschikt, zo niet schadelijk, voor het verlichten van ME/CVS-symptomen.

Verschil ME/CVS en fibromyalgie

Chronische pijn in verschillende delen van het lichaam, uitgesproken vermoeidheid tot uitputting toe, slaapstoornissen – ook al zijn er overlappingen in de symptomen, het chronisch vermoeidheidssyndroom en fibromyalgie zijn elk onafhankelijke ziekten met vermoedelijk verschillende ontstaansmechanismen.

Ook de belangrijkste symptomen verschillen van elkaar: terwijl bij het chronisch vermoeidheidssyndroom een uitgesproken toestand van uitputting (vermoeidheid) en een vertraagde verergering van de symptomen na lichte inspanning (post-exertionele malaise) tot de belangrijkste symptomen behoren, is fibromyalgie een chronisch pijnsyndroom dat in verschillende delen van het lichaam voorkomt en gekenmerkt wordt door een heterogeen klachtenpatroon met als belangrijkste symptoom pijn in spieren en peesaanhechtingen.

Niettemin zijn ME/CVS-achtige symptomen zoals uitgesproken vermoeidheid frequente begeleidende symptomen. En fysieke of mentale inspanning kan ook een aanval van fibromyalgie uitlokken. Omgekeerd komt het voor dat ME/CVS samen met fibromyalgie voorkomt.

Er is meer onderzoek nodig om de ontwikkelingsmechanismen van beide ziekten nauwkeuriger te begrijpen en mogelijke verbanden bloot te leggen. Aangezien beide ziekten verschillend worden behandeld, is een grondige differentiële diagnose belangrijk.

	ME/CVS	Burnout Depressie	Long Covid	Fibromyalgie
Ontstaan	plotseling/sluipend	sluipend	plotseling	sluipend
Chronisch verloop	+++	++	++	+++
Beweging verbetert	—	+++	–	–
Vermoeidheid	+++	++	++	++
Pijn	++	—	+	+++

Tabel voor het onderscheid tussen ME/CVS, burnout, depressie, long covid en fibromyalgie

Behandeling

Tot dusver zijn er geen conventionele geneesmiddelen of andere maatregelen voor de oorzakelijke behandeling van het chronisch vermoeidheidssyndroom. Wereldwijd wordt echter onderzoek gedaan naar de ontwikkeling van gerichte therapieën. Bijzondere aandacht gaat uit naar geneesmiddelen die inwerken op het immuunsysteem (bijvoorbeeld immunoglobulinen of het therapeutische antilichaam Rituximab).

Momenteel is de conventionele medische behandeling gebaseerd op de symptomen en hun intensiteit, of op wat mogelijk is voor de getroffen patiënt. Een orthomoleculaire behandelingsstrategie die verschillende procedures omvat, is doeltreffend gebleken.

Het doel is de symptomen te verlichten en post-exertionele malaise-episodes tot een minimum te beperken. Als het mogelijk is overbelasting en een daarmee gepaard gaande verergering van de ziekte te voorkomen, kan vaak een aanzienlijke verbetering van de ME/CVS-symptomen worden bereikt.

De belangrijkste conventionele therapie

• Aanpassing van de levensstijl aan de ziekte met als doel het individuele inspanningsniveau niet te overschrijden om overbelasting zoveel mogelijk te voorkomen (activiteitsmanagement, pacing).
• Behandeling van slaapstoornissen
• Pijntherapie
• Eventueel zachte fysiotherapie
• Consistente behandeling van terugkerende infecties
• Behandeling van het prikkelbare darm syndroom
• Een ontspanningsmethode leren om stress te verminderen
• Psychotherapie & zelfbewustzijn
• Vervanging van bewezen tekorten aan voedingsstoffen, met name tekorten aan vitamine D, ijzer, selenium en/of zink, die belangrijk zijn voor de immuunfunctie.

Sport

Of matige lichaamsbeweging helpt is discutabel. Afgezien van het feit dat zelfs lichte bewegingstherapie geen optie is voor ME/CVS-patiënten die niet langer het huis of zelfs hun bed kunnen verlaten, loopt vrijwel elke vorm van lichamelijke activiteit het risico van het uitlokken van post-exertionele malaise.

Is het chronisch vermoeidheidssyndroom te genezen

De meeste artsen gaan ervan uit dat het chronisch vermoeidheidssyndroom niet te genezen is. Tot nu toe zijn er echter nauwelijks langetermijnstudies beschikbaar die zinvolle gegevens verschaffen over de prognose van ME/CVS.

Het staat ook vast dat de symptomen vaak na enkele jaren aanzienlijk verbeteren – maar dit kan ook te wijten zijn aan het feit dat de patiënten hun symptomen onder controle hebben leren houden met behulp van goed zelfmanagement.

Wat kunt u zelf doen met ME/CVS

ME/CVS-patiënten hebben keer op keer ervaren dat zelfs een minimale fysieke of mentale inspanning voldoende kan zijn om een inzinking te veroorzaken die hen dagen- of zelfs wekenlang volledig arbeidsongeschikt maakt. Aangezien deze storing meestal met enige vertraging merkbaar wordt, is het voor de patiënt vaak niet gemakkelijk om in een vroeg stadium zijn eigen grenzen te herkennen en aan te houden.

Belangrijk bij ME/CVS

• Luister naar je eigen lichaam
• Elke vorm van overwerk strikt vermijden
• Neem voldoende tijd voor rust en herstel.
• Doe het consequent rustig aan met jezelf, zelfs in fasen van een stabielere gezondheid, d.w.z. wees altijd iets minder actief dan je beschikbare kracht toelaat.

Dit beheer van activiteiten wordt ook wel pacing genoemd. Het omvat ook aandacht voor een regelmatige dagelijkse routine of een regelmatig slaap-waakritme en een zo gelijkmatig mogelijke verdeling van de activiteiten over de dag. De meeste therapeuten zien pacing als een belangrijke, zo niet de belangrijkste therapiemaatregel om een verbetering van het ziekteproces te bereiken – dit komt ook overeen met talrijke ervaringsverslagen uit mijn praktijk.

Om erachter te komen wat u wel en niet kunt doen, kan het nuttig zijn om gedurende enkele weken een dagboek bij te houden waarin de activiteiten van de dag gedetailleerd worden genoteerd en hoe deze uw aandoening beïnvloeden.

ME/CVS-patiënten kunnen ook bij zelfhulpgroepen waardevolle tips vinden over hoe zij dagelijks met de ziekte kunnen omgaan.

Psychotherapie bij ME/CVS

Ook al is ME/CVS geen psychische aandoening, het is zeer complex met een chronisch verloop en een onzekere prognose, die uiterst belastend is voor de patiënt en aanzienlijke gevolgen heeft voor zijn leven. Psychotherapie kan hier waardevolle diensten bewijzen en de patiënt helpen zijn innerlijke krachten te versterken en beter om te gaan met de psychische gevolgen van de ziekte.

Orthomoleculaire behandeling

De orthomoleculaire behandeling van ME/CVS houdt rekening met de multifactoriële keten van oorzaken. De mitochondriën (energiecentrales van de cellen) moeten worden versterkt om weer meer energie te kunnen opwekken. Tegelijkertijd moeten het autonome zenuwstelsel en het immuunsysteem worden gereguleerd.

Wat de fytotherapie betreft, is het onderzoek momenteel het meest geïnteresseerd in de plantaardige adaptogenen rozenwortel en ginseng. Hun effecten omvatten het vergroten van het concentratievermogen en het verlichten van mentale uitputting – therapeutische eigenschappen waarvan ME/CVS patiënten profiteren kunnen.

Biogena supplementen

Uit verschillende onderzoeken – bijvoorbeeld de studie “Suggestions for nutritional therapy in a therapeutic approach”, gepubliceerd in het tijdschrift Biomedicine & Pharmacotherapy – blijkt dat de regelmatige inname van vitaminen van de B-familie (zoals vitamine B6, B12 of foliumzuur), maar ook antioxidanten zoals co-enzym Q10, NADH, selenium, zink of vitamine C, die de lichaamscellen beschermen tegen oxidatieve stress, de symptomen van ME/CVS kunnen verbeteren.

Ik raad patiënten met de diagnose chronisch vermoeidheidssyndroom of een vermoeden van chronisch vermoeidheidssyndroom aan een kuur van deze preparaten in combinatie te volgen gedurende 3-4 maanden:

Spermidin CellImmun, 60 capsules (4 verpakkingen voor 4 maanden)

Neem 2 capsules per dag met veel vloeistof tijdens de maaltijd. Levert waardevolle spermidine in hoge dosering, gecombineerd met het carotenoïde astaxanthine en zink in de vorm van het organische, goed verdragen zinkpicolinaat. Deze hoogwaardige formule ondersteunt de celdeling en het immuunsysteem en helpt tevens de cellen te beschermen tegen oxidatieve stress. Spermidine heeft een mitochondriale functie, heeft ontstekingsremmende eigenschappen en voorkomt ook de veroudering van stamcellen.

Neurogesan B Complex acitve Gold, 60 capsules (2 verpakkingen voor 4 maanden)

Neem dagelijks 1 capsule met veel vloeistof. Als speciaal kenmerk van dit topproduct zijn vitamine B2, vitamine B6 en foliumzuur in hun geactiveerde vorm opgenomen, terwijl de MHA-formule alle drie de natuurlijke vormen van vitamine B12 levert. Om aan te sluiten bij de laatste wetenschappelijke bevindingen worden ook hoge doses van de B-vitaminen niacine, foliumzuur, biotine en vitamine B12 gebruikt. Bovendien speelt het aanwezige panthotheenzuur een belangrijke rol bij de normale synthese en stofwisseling van steroïdhormonen, vitamine D en sommige neurotransmitters, en ondersteunt zo de mentale en fysieke prestaties.

Ubiquinol Q10 100mg, 60 capsules (3 verpakkingen voor 3 maanden)

Neem dagelijks 2 capsules met veel vloeistof bij de maaltijd. Kaneka Ubiquinol™ met vitamine B2, E en Lecithine: micronutriënten voor kracht in alle levenssituaties. Co-enzym Q10 is een natuurlijke stof die het lichaam ook zelf aanmaakt en bestaat in twee vormen: Ubiquinone en Ubiquinol. Ubiquinon moet eerst in het lichaam worden omgezet in de actieve vorm ubiquinol, terwijl ubiquinol is direct actief en biologisch beschikbaar. De actieve vorm van CoQ10 kan dus rechtstreeks door het lichaam worden gebruikt. In het lichaam is meer dan 95% van het CoQ10 aanwezig als actief ubiquinol. Het is betrokken bij talrijke processen in het lichaam en is te vinden in elke cel, inclusief de mitochondriën (de energiecentrale in de cel), vooral in weefsels en organen met een hoge energiebehoefte, zoals het hart, de lever, de nieren en de spieren.

Dit gouden supplement gebruikt de gepatenteerde premium grondstof Kaneka Ubiquinol™, een 100% zuivere, natuuridentieke ubiquinol dat al meer dan tien jaar door wetenschappers en onderzoekers is getest en onderzocht. De grondstof wordt ook gekenmerkt door een bijzonder hoge stabiliteit en is verpakt in een veganistische vloeibare capsule van kokos- en zonnebloemolie met een duurzaamheidscertificaat.

Ubiquinol CoQ10 100 mg veganistisch is een unieke specialiteit door de combinatie van hoog gedoseerde ubiquinol met vitamine B2, die nodig is voor de energiestofwisseling, vitamine E om de cellen tegen oxidatieve stress te beschermen en de fosfolipide lecithine uit de zonnebloem. Vitamine B2 ondersteunt een normaal energiemetabolisme en helpt vermoeidheid en moeheid te verminderen.

Rhodiola Rosea, 90 capsules (2 verpakkingen voor 3 maanden)

Neem 2 capsules per dag met veel vloeistof buiten de maaltijden om. Bevat gestandaardiseerd extract van rozenwortel ter ondersteuning van fysieke en cognitieve prestaties in tijden van verhoogde emotionele, mentale of fysieke stress. De positieve effecten op het zenuwstelsel, het concentratievermogen en de stressbestendigheid zijn goed gedocumenteerd. Een substitutie van 12 weken resulteerde in een zeer significante verbetering van zowel fysieke als cognitieve prestaties bij personen met cognitieve problemen. Heeft extra ontstekingsremmende effecten.

Ook andere tekorten aan voedingsstoffen, zoals vitamine D, ijzer en selenium, moeten naar behoefte worden aangevuld, als dat blijkt uit de laboratoriumresultaten.

Klik hier voor een gratis en vrijblijvend consult.

Bronnen:

Richtlijnen van de Duitse vereniging voor huisartsgeneeskunde en huisartsgeneeskunde (DEGAM) Status: oktober 2017 (herziening gepland: november 2021).

Harrison’s Internal Medicine – in samenwerking met de Charité (uitg. door N. Suttorp u. Kollegen, ABW Wissenschaftsverlag GmbH, Berlijn, 19e druk).

Internationale evaluatie in opdracht van het Europees netwerk voor ME/cvs (EUROMENE), uitgevoerd door wetenschappers uit Italië, Spanje, Letland en het Instituut voor medische immunologie van de Charité – Universitätsmedizin Berlin Campus Virchow-Klinikum (prof. Carmen Scheibenbogen): “Myalgische encefalomyelitis/chronisch vermoeidheidssyndroom – bewijs voor een auto-immuunziekte” (Autoimmunity Reviews, maart 2018).

Actuele richtlijn over ME/CVS bij kinderen, jongeren en volwassenen van het National Institute for Health and Care Excellence (NICE), gepubliceerd 29 oktober 2021.

Voedingssupplementen: G. Bjorklund, M Dadar et al: Chronisch vermoeidheidssyndroom (CVS): suggesties voor voedingstherapie in een therapeutische aanpak (Biomedicine & Pharmacotherapy, januari 2019).