Ziekte van Graves-Basedow
De ziekte van Graves-Basedow dankt haar naam aan de ontdekkers ervan, Robert James Graves en de Duitse arts Carl Adolph von Basedow (1799-1854). Hij was het die de term “Merseburg Triade” bedacht voor de drie belangrijkste symptomen, die vandaag nog steeds geldig is: vergrote schildklier, verhoogde hartslag en uitpuilende ogen.
Beschrijving
De ziekte van Graves-Basedow is een ziekte van de schildklier die wordt gekenmerkt door een overmatige productie van schildklierhormoon. Bij meer dan de helft van de patiënten blijft de ziekte van Graves niet beperkt tot de schildklier, maar betreft zij ook de ogen (endocriene orbitopathie). Uitgangspunt is een ontregeling van het immuunsysteem: het merkt de lichaamseigen stoffen ten onrechte aan als lichaamsvreemd en vormt er antilichamen tegen. Dit maakt van Graves’ ziekte een auto-immuunziekte.
Incidentie
De ziekte van Graves-Basedow treedt vooral op in de eerste helft van het leven, tussen de leeftijd van 20 en 50 jaar. Meer dan een derde van de mensen met de ziekte van Graves is jonger dan 35 jaar, en vrouwen hebben tot acht keer meer kans om te worden getroffen dan mannen. De ziekte van Graves heeft dus een belangrijk kenmerk gemeen met de tweede auto-immuunziekte van de schildklier, de thyreoïditis van Hashimoto, die ook overwegend vrouwen treft.
Tegelijkertijd is de ziekte van Graves de meest voorkomende oorzaak van hyperthyreoïdie – voorafgaande autonomie van de schildklier, waarbij individuele schildklierdistricten ontkoppeld zijn van de hormoonregulering en daardoor ongeremd (autonoom) schildklierhormonen produceren.
Oorzaak
Bij de ziekte van Graves-Basedow zijn auto-immuun ontstekingsprocessen verantwoordelijk: het immuunsysteem vormt abusievelijk antilichamen tegen de receptoren voor het hormoon thyrotropine, of TSH, die zich op het oppervlak van de schildkliercellen bevinden.
De antilichamen stimuleren de TSH-receptoren (TSH-receptor auto-antilichamen = TRAK) om meer TSH af te geven. TSH stimuleert op zijn beurt de schildklier om de schildklierhormonen T3 en T4 te produceren, wat hyperthyreoïdie tot gevolg heeft.
Zoals bij alle auto-immuunziekten, is de oorzaak van de ziekte van Graves-Basedow onduidelijk. Het staat vast dat erfelijke factoren een belangrijke rol spelen. Er moeten echter bepaalde omgevingsfactoren aanwezig zijn om de ziekte te laten uitbreken. Vermoedelijke oorzaken zijn stress en mentale belasting, dysbiose en leaky gut syndrome, maar ook virus- of bacteriegerelateerde infecties of een verstoord hormonaal evenwicht in fasen van hormonale verandering.
Het is ook mogelijk dat de ziekte van Graves-Basedow samen met andere auto-immuunziekten optreedt, zoals diabetes mellitus, vitiligo (witte vlekkenziekte) of de ziekte van Addison.
Symptomatiek
De ernst en het verloop van de ziekte van Graves-Basedow kunnen sterk variëren. In tegenstelling tot veel andere auto-immuunziekten kan de ziekte van Graves na verloop van tijd vanzelf beter worden of zelfs spontaan genezen na een paar maanden of na een natuurgeneeskundige therapie.
Bij de ziekte van Graves-Basedow veroorzaakt een overactieve schildklier, die vanwege zijn vorm ook wel het “vlinderorgaan” wordt genoemd, een “verhitting” van de hele stofwisseling. Patiënten hebben het meest last van nervositeit en de grote uitpuilende ogen. Typische klachten zijn:
- rusteloosheid, nervositeit en beven van de handen.
- slapeloosheid
- versnelde hartslag
- hartkloppingen
- zweetaanvallen
- gevoeligheid voor warmte
- diarree
- hoge bloeddruk
Gevoelens van angst en een neiging tot paniekaanvallen zijn ook mogelijk. Bovendien is er meestal sprake van een gelijkmatige vergroting van de schildklier, wat resulteert in een struma (struma). Ook andere organen en lichaamsweefsels kunnen betrokken zijn, zoals de uiteinden van vingers en tenen (acropachie) of het bindweefsel van onderbenen (pretibiaal myxoedeem).
Er zijn echter ook symptomen mogelijk die minder op een schildklieraandoening wijzen, zoals spier- en gewrichtspijn, vermoeidheid en/of zwakte.
Oogaandoeningen: endocriene orbitopathie
Ongeveer 60 procent van de mensen met de ziekte van Graves-Basedow ontwikkelt endocriene orbitopathie. De symptomen van endocriene orbitopathie kunnen sterk variëren, ook de ernst ervan. De symptomen variëren van milde verschijnselen zoals tranende ogen of gevoeligheid voor licht tot een massale aantasting van het gezichtsvermogen.
Een ander typisch symptoom is de verplaatsing van de ogen uit hun oogkassen, wat leidt tot uitpuilende ogen (exophthalmos). De symptomen treden meestal tegelijk op of kort na het begin van de hyperfunctie. Soms verschijnt endocriene orbitopathie pas maanden of zelfs jaren later.
Gevaarlijk
Levensbedreigend kan het gevolg zijn van het innemen van jodiumhoudende geneesmiddelen of jodiumhoudende röntgencontrastmiddelen (zeldzamer zijn andere oorzaken, zoals een zware operatie of het innemen van geneesmiddelen, bv. amiodaron), waardoor extreme hyperthyreoïdie kan ontstaan, een “thyrotoxicose”. Als een dergelijk onderzoek aanstaande is, moeten patiënten met de ziekte van Basedow zeker op hun aandoening wijzen! Een thyrotoxische crisis vereist onmiddellijke intensieve medische controle en behandeling.
Diagnostiek
De basisdiagnostiek omvat een echografisch onderzoek van de schildklier en een bloedonderzoek om antilichamen en schildklierwaarden te bepalen. Op de echografie ziet de zieke schildklier er donkerder (“echo-arm”) uit dan een normale schildklier. Bovendien is een schildklier met de ziekte van Graves vaak vergroot en is de doorbloeding verhoogd.
Bloedonderzoek
Een betrouwbare aanwijzing voor de ziekte van Graves-Basedow is de opsporing van TSH-receptor auto-antilichamen (TRAK) in het bloed als de patiënt symptomatisch is. TPO antilichamen kunnen ook verhoogd zijn. Bovendien zijn het vrije T4 en vaak ook het vrije T3 verhoogd, terwijl de TSH-waarde meestal verlaagd is.
Therapie
Het therapeutische doel is het zelfgenezend vermogen te versterken en het uit balans geraakte immuunsysteem opnieuw af te stemmen, zodat het tot rust komt en niet langer de lichaamseigen stoffen aanvalt. Om dit te bereiken is een individueel op de patiënt toegesneden therapieconcept van belang, dat rekening houdt met de diagnostische resultaten en met de levensomstandigheden en de persoonlijkheid van de patiënt.
De conventionele benadering
Uitgaande van de veronderstelling dat een oorzakelijke behandeling niet mogelijk is, concentreert de conventionele medische therapie zich hoofdzakelijk op het onderdrukken van de symptomen van hyperthyreoïdie.
De nadruk ligt op het nemen van medicijnen die de productie van schildklierhormonen blokkeren (thyreostatica) en zo de hyperthyreoïdie tegengaan. In de regel wordt de behandeling begonnen met een hogere dosis, die vervolgens geleidelijk wordt verlaagd. Aangezien er een kans van 50% bestaat dat de ziekte in deze periode zal genezen, wordt de duur van de therapie gewoonlijk op één jaar gesteld. Een levenslange behandeling met thyreostatica is echter zelfs voor de orthodoxe geneeskunde geen therapiemogelijkheid, omdat zij gepaard gaat met ernstige bijwerkingen en niet te overziene risico’s voor het hele organisme op lange termijn.
Als er geen verbetering optreedt, adviseren artsen over het algemeen radiojoodtherapie of operatieve verwijdering van de schildklier. Deze twee methoden komen ook in aanmerking als de symptomen terugkeren na een aanvankelijk succesvolle behandeling met medicijnen – een ontwikkeling die in tot 40 procent van de gevallen te verwachten is.
Radiojoodtherapie of operatieve verwijdering van de schildklier moeten goed worden overwogen. Beide procedures resulteren in een levenslange hypothyreoïdie, die vanaf dat moment moet worden vervangen door medicatie. Bovendien brengt de operatie nog andere risico’s met zich mee, zoals stembandverlamming, die leidt tot spraakstoornissen en ademhalingsmoeilijkheden.
Endocriene orbitopathie
Uitgesproken vormen van endocriene orbitopathie en andere begeleidende symptomen (bv. ernstige zwelling) worden ook zuiver symptomatisch behandeld door de geneeskunde met behulp van cortisone gedurende meerdere weken.
’s Nachts kan het helpen om met het bovenlichaam omhoog te slapen. Roken is desastreus. Talrijke studies tonen aan dat roken de endocriene orbitopathie verergert of ertoe leidt dat de therapeutische maatregelen tegen de oogsymptomen op niets uitlopen.
Ongeacht of er al dan niet sprake is van een endocriene orbitopathie, moeten mensen met de ziekte van Graves in het algemeen hun ogen beschermen, bijvoorbeeld tegen fel zonlicht, wind of tocht, maar ook tegen onnodig lang staren naar een beeldscherm.
Behandeling
De ziekte van Graves-Basedow is in de eerste plaats een ziekte die het gevolg is van een ontregeling van het immuunsysteem en vervolgens symptomen van hyperthyreoïdie vertoont. Een succesvolle therapeutische aanpak moet dus rekening houden met deze twee aspecten – dan kan de ziekte van Graves worden genezen.
Door de verhoogde stofwisselingssnelheid is een verhoogde vitamine-inname noodzakelijk. Mensen met aanhoudende hyperthyreoïdie hebben vaak een latent vitamine A- en B-tekort. Bovendien hebben sommige vitaminen een duidelijke antioxiderende werking, die vooral bij endocriene orbitopathie goede resultaten oplevert. Vitamine D-tekort is ook gevonden in verschillende studies met Graves-patiënten.
Het seleniumgehalte van patiënten met de ziekte van Graves-Basedow is soms sterk verlaagd. De patiënten kunnen dus baat hebben bij een extra seleniuminname. De inname van selenium ondersteunt ook de regeneratie van de schildklier en vertoont positieve effecten in gevallen van prevalente endocriene orbitopathie. bij deze oogaandoeningen is het advies om 200 microgram selenium per dag te nemen gedurende ongeveer zes maanden. Studies tonen aan dat de oogsymptomen aanzienlijk verbeteren met seleniumsupplementen en dat de schildklierwaarden sneller naar normaal terugkeren.
Het is ook bekend dat een vermindering van co-enzym Q10 optreedt bij hyperthyreoïdie. Dit tekort wordt toegeschreven aan de verhoogde mitochondriale activiteit bij hyperthyreoïdie, omdat er meer co-enzym Q10 wordt verbruikt door de versnelling van de mitochondriale ademhalingsketen.
Om deze tekorten te compenseren, wordt aangeraden om gedurende 3 maanden de volgende preparaten in de aangegeven combinatie te nemen. Daarna moet op basis van de laboratoriumresultaten en de subjectieve gezondheidstoestand een besluit over verdere inname worden genomen.
Voedingssupplementen van Biogena
Multispectrum 24/7 ZONDER (zonder Cu, Fe, jodium), 60 capsules (3 verpakkingen voor kuur van 3 maanden)
Neem 2 maal daags 1 capsule bij de maaltijd. Een uitgebreid spectrum van vitaminen, mineralen en sporenelementen.
OPC Resveratrol Formula (2 verpakkingen voor 3 maanden kuur)
Begin de eerste maand met 2 capsules per dag, in te nemen tussen de maaltijden. Verminderen tot 1 capsule per dag in maand 2 en 3. De meest doeltreffende antioxidant uit het natuurlijke rijk en daarom onontbeerlijk bij de behandeling van chronische ontstekingen. Beschermt de lichaamscellen tegen vrije radicalen en stabiliseert het immuunsysteem. Breedspectrum polyfenolen uit Franse druiven- en druivenzaadextracten & 20 mg trans-resveratrol.
Vitamine D3 15000, 1 capsule per week. In afwijkende gevallen kan een individuele dosis worden berekend aan de hand van bloedonderzoek.
CoQ10, 120 mg (voldoende voor 6 maanden)
Neem dagelijks 1 capsule met een ruime hoeveelheid vloeistof bij de maaltijd; co-enzym Q10 moet bij de maaltijd worden ingenomen om de absorptie te verbeteren. Co-enzym Q10 ondersteunt de effectiviteit van bètablokkers. Een meta-analyse heeft ook het vermogen van co-enzym Q10 bevestigd als een bijwerkingvrije en doeltreffende therapeutische maatregel tegen hoge bloeddruk.
BELANGRIJK: Q10 MOET UBIQUINOL BEVATTEN EN GEEN UBIQUINON!
Selenium Forte (2 verpakkingen voor 3 maanden kuur)
Neem dagelijks 1 capsule met wat water. De geconcentreerde toevoer van 200 µg selenium. De organische verbinding selenomethionine die het bevat, kan zeer goed door het lichaam worden geabsorbeerd en gebruikt. Selenium helpt de cellen te beschermen tegen oxidatieve stress en het ondersteunt de normale schildklierfunctie. Het immuunsysteem heeft selenium nodig om zijn afweer in stand te houden.
De juiste voeding en het vermijden van ontstekingsbevorderende voedingsmiddelen vormen de basis voor genezingsprocessen bij de ziekte van Graves.
Juiste voeding
Zoals bij alle auto-immuunziekten, speelt ook bij de ziekte van Graves-Basedow voeding een belangrijke rol. Enerzijds is het van belang het organisme te voorzien van voedingsstoffen die het als gevolg van de ziekte niet meer in voldoende hoeveelheden ter beschikking staan. Anderzijds moet het dagmenu bij voorkeur voedingsmiddelen bevatten die een ontstekingsremmend effect hebben.
U kunt meer te weten komen over de samenstelling van een ontstekingsremmende voeding onder: juiste voeding bij auto-immuunziekten.
Over het algemeen moeten Graves-patiënten voedingsmiddelen met een hoog jodiumgehalte vermijden, zoals gejodeerd keukenzout, algen, melk en zuivelproducten uit de conventionele landbouw, en mineraal- of drinkwater met een hoog jodiumgehalte. Te veel jodium verhoogt de al overmatige hormoonproductie.
Patiënten met IBD wordt geadviseerd zogenaamd goitrogeen voedsel te eten. Dit zijn voedingsmiddelen die stoffen bevatten die in het lichaam worden omgezet in thiocyanaten die de productie van schildklierhormonen afremmen. Deze stoffen worden goitrogenen genoemd omdat zij op lange termijn struma kunnen veroorzaken.
Typische goitrogene voedingsmiddelen zijn onder meer kool zoals bloemkool, witte kool, Chinese kool, boerenkool, spruitjes, savooiekool, waterkers en Oost-Indische kers, radijs, raap, mosterd, mierikswortel, gierst, bittere amandelen, pijnboompitten, sojaproducten, maïs, uien, knoflook en andere alliumgroenten.
Vermijd stimulerende middelen die een opwekkend effect hebben. Deze omvatten nicotine, alcohol, koffie, zwarte thee, cacao en cola.
Indien onbehandeld, vormt de aanhoudende hyperfunctie van de schildklier een grote belasting voor het lichamelijk en geestelijk welzijn. Vooral het hart kan door de voortdurende overbelasting worden beschadigd, zodat bijvoorbeeld hartfalen ontstaat. Bovendien is er een verhoogd risico op het ontstaan van een thyrotoxische crisis, die fataal kan aflopen als er niet tijdig therapeutische tegenmaatregelen worden genomen.
Ook bijkomende symptomen zoals endocriene orbitopathie vereisen een geïndividualiseerde behandeling, omdat anders blijvende schade aan de ogen mogelijk is.
Levensverwachting
Op voorwaarde dat de therapie tijdig wordt ingesteld en succesvol is, is de levensverwachting van een patiënt met de ziekte van Graves-Basedow niet korter dan die van een gezond persoon. Tijdens acute hyperthyreoïdie is een gezonde levensstijl belangrijk om het hart niet extra te belasten. Dit houdt bijvoorbeeld in dat lichamelijke (over)inspanning moet worden vermeden; dit geldt ook voor sporttraining.
Kinderwens
De door de ziekte van Graves-Basedow veroorzaakte hormonale onevenwichtigheid kan een reden zijn voor een onvervulde kinderwens. Zwangerschap is echter over het algemeen mogelijk; idealiter moeten de schildklierhormonen en antilichamen echter van tevoren weer in het normale bereik zijn. Na de radiojoodtherapie moeten de vrouwen gedurende ten minste zes maanden afzien van zwangerschap.
Het is belangrijk dat u van tevoren goed geïnformeerd bent over de verschillende therapiemogelijkheden tijdens de zwangerschap en over waar u rekening mee moet houden na de zwangerschap en de borstvoeding – ook om een verergering of terugkeer van de ziekte zoveel mogelijk te voorkomen of te beperken.
Zwangerschap
De ziekte van Graves-Basedow is geen reden om een zwangerschap te vermijden, maar het moet wel goed gepland worden. Aangezien radiojoodtherapie uitgesloten is voor zwangere vrouwen of vrouwen die borstvoeding geven, voorziet de conventionele medische therapie alleen in het gebruik van geneesmiddelen. Het gebruik van geneesmiddelen tegen thyreostatica (zoals thiamazol) tijdens het eerste trimester van de zwangerschap kan echter leiden tot misvormingen bij het ongeboren kind. Helaas is het ook geen optie om geen medicatie te nemen, aangezien de gezondheid van het ongeboren kind ook aanzienlijk in gevaar kan worden gebracht door de hyperthyreoïdie van de moeder.
Conventionele behandeling van de ziekte van Graves-Basedow tijdens de zwangerschap
De conventionele geneeskunde schakelt gewoonlijk over op een ander geneesmiddel (propylthiouracil) in het eerste trimester van de zwangerschap. Aangezien het risico op misvormingen aanzienlijk lager is dan met thiamazol, wordt het nu beschouwd als de behandeling bij uitstek voor zwangere vrouwen. Vanaf de 12e week van de zwangerschap wordt over het algemeen weer overgeschakeld op thiamazol.Aangezien de ziekte van Graves-Basedow in de loop van de zwangerschap meestal aanzienlijk verbetert, is het vaak zo dat tegen het einde van de zwangerschap geen medicatie meer hoeft te worden ingenomen. Na de zwangerschap of borstvoeding flakkert de ziekte van Graves vaak weer op.
Het is belangrijk om tijdens de zwangerschap regelmatig de schildklierwaarden te controleren, bij voorkeur om de vier tot zes weken. Indien de waarden afwijken van het referentiebereik, kan nauwgezette controle om de twee weken noodzakelijk zijn.
Soms worden de maternale antilichamen overgedragen op het ongeboren kind, zodat de pasgeborene in het begin ook aan hyperthyreoïdie lijdt. Deze situatie is echter tijdelijk en duurt slechts tot de maternale antilichamen in het bloed van het kind zijn afgebroken (ongeveer drie maanden). Toch is het belangrijk dat de verloskundige en de kinderarts voor de geboorte op de hoogte zijn van de aandoening en passende maatregelen kunnen nemen zodra de baby is geboren.
Thyroidectomie
Als de schildklier operatief wordt verwijderd, is het resultaat een permanent verlies van schildklierfunctie. Dit betekent dat de schildklier niet langer in staat is hormonen te produceren en nu levenslang moet worden gecompenseerd door elke dag schildklierhormonen in te nemen.
Ziekte van Graves-Basedow bij kinderen
De ziekte van Graves-Basedow komt zelden bij kinderen voor, maar in de puberteit neemt de kans op de ziekte dramatisch toe. Meisjes worden tot acht keer vaker getroffen dan jongens. De symptomen en het verloop van de ziekte verschillen nauwelijks van die bij volwassenen. Bij kinderen en adolescenten is betrokkenheid van de ogen echter vrij zeldzaam.
Wat de behandeling betreft, is de eerste prioriteit bij kinderen en adolescenten een behandeling met geneesmiddelen tegen thyreostatica; definitieve therapieën – radiojoodtherapie of operatieve verwijdering van de schildklier – worden bij kinderen en adolescenten over het algemeen niet overwogen.
Graves’ ziekte en Hashimoto’s thyroiditis
De ziekte van Graves-Basedow en de thyreoïditis van Hashimoto zijn niet alleen twee auto-immuunziekten van de schildklier, maar ze kunnen ook, zij het zelden, in gemengde vorm voorkomen. Kenmerkend zijn fasen van hyperthyreoïdie afgewisseld met fasen van hypothyreoïdie. Deze mengvormen zijn moeilijk te diagnosticeren, en de behandeling ervan vereist veel therapeutische ervaring. Bovendien moet het altijd zo nauwkeurig mogelijk worden aangepast aan de veranderende individuele kenmerken van het ziekteverloop.
Maak hier een afspraak voor een gratis en vrijblijvend consult.
